Spring naar inhoud

Tearjerker, première ‘Bikkel’

Tijdens het kijken naar de film Bikkel vroeg ik me af op welk moment je volschiet bij het kijken naar een filmscène, en waar dat in zit. Het gebeurt in een ogenblik...

Van die ogenblikken...Zoals de scène van vluchtende mensen uit het ghetto van Warschau in de film Schindler’s List van Steven Spielberg. Een zwart wit film. Ineens wordt de aandacht naar de kleur rood toegetrokken, naar een vluchtend meisje in een ingekleurd rood jasje. Door de kleur lijkt het alsof je naar het heden toegetrokken wordt. Het meisje doet me denken aan een meisje dat ik ken. Ineens voel ik me actief betrokken; ik zou het kind willen mee trekken naar een veilige plek. Maar zit ondertussen onbeholpen in de bioscoopstoel. Dan schiet ik vol, treurend over het ongeluk dat het kind te wachten staat, zo apathisch niks te kunnen doen.

...Zoals in Hannah and her sisters van Woody Allen. Een scène tussen geliefden in een atelier. Er wordt geen woord gesproken tussen de twee mensen. Het is een onmogelijke liefde. De onmogelijkheid maakt me apathisch, er gaat een golf emotie door me heen.

La Vita è bella, tragi comedy van Roberto Benigni. Over hoe een vader zijn kind beschermt in een concentratiekamp. Aan deze ellendige situatie is helemaal niets te doen, het zal slecht aflopen. Wat kan je als vader meer doen voor het kind dan de omringende wereld anders, mooier, grappiger voor te spiegelen dan die is? Met als gevolg dat ik moest huilen, hoezeer ik er ook tegen vocht. Onmacht.

Bikkel van Leo de Boer is een documentaire over het korte leven van Bart de Graaff, alias Bikkel, oprichter van BNN. Een ‘intieme’ film. Je ziet zijn moeder, zusje en vader. Ze vertellen over hem. Ze luisteren en reageren op beeld en geluidsfragmenten van Bart. Hij vertelt over zijn ziekte, leven en familie. Over hoe hij ten gevolge van een nierziekte op jonge leeftijd overgeleverd was aan artsen, onderzoeken, operaties, medicijnen, diëten. En zich opwerkte tot een grote clown die gewaardeerd werd om zijn directe stijl, moed, brutaliteit. Hij zag het leven als een momentopname, waarin hij alles wilde doen wat maar mogelijk was. Iedere minuut telde.

Dit gaat over een circusartiest, man van kermis en variété. Voor wie angst en avontuur moest worden ingehaald na zoveel jaren te hebben versleten in ziekenhuizen. Voor wie een vroeg einde kwam aan zijn leven. Zijn moeder en zusje hebben hem altijd beschermd, een veilig leven willen geven. Dat is nu afgelopen. Zoveel jaar na zijn dood koestert zijn moeder zijn kamer met memorabilia en denkt zijn zus nog dagelijks aan hem. Al was het maar omdat ze haar zoontje Bikkel heeft genoemd. De moeder heeft tranen in de ogen, de zus breekt. Ik zit er naar te kijken, voel medeleven, maar huil niet. De film is wellicht bedoeld als tearjerker, maar tranen blijven uit.

Het is documentaire, dus ‘echt’. Er is een archiefopname van Bart, die weer in het ziekenhuis ligt en breekt. Beschamend vind ik het hiernaar te moeten kijken. Er wordt iets opgedrongen; de eenzame moeder, een rottige scheiding van ouders, het sterke zusje, de mooie vriendin. Wat heb ik met privé zaken te maken?

Bart is op z’n best als hij stilletjes iedere minuut van zijn bestaan vastlegt door mooie plaatjes te tekenen. En wanneer hij zichzelf lanceert met de groten der aarden voor BNN. Wanneer de kleine man met een handicap zich groot blijft voordoen is er emotie.

http://www.youtube.com/watch?v=HqwuTU4VPI0
 S. van Beek en L. Mijnlieff in gesprek over emoties na de film